INDONÉZIA KOMPROMETE ATU APOIA TIMOR-LESTE IHA KAPASITASAUN INSTITUSIONÁL

Indonézia, 10 Maiu 2023 - primeiru-ministru Taur Matan Ruak, hafoin to’o iha Labuan Bajo, Timor Osidentál, Indonézia, iha ámbitu simeira ASEAN ba dala-42, hala’o kedas enkontru bilateral ho prezidente repúblika Indonézia, Joko Widodo, iha Otel Meruorah, hodi aprofunda liutan relasaun no kooperasaun entre Timor-Leste no Indonézia.

Iha reuniaun refere, prezidente Jokowi hanesan uma na’in prezidensia ASEAN nian, fó benvindu ba primeiru-ministru Timor-Leste, ne'ebé nu’udar membru ASEAN ba dala-11 ho estatutu observadór. Prezidente Jokowi hatutan katak Indonézia hanesan prezidénsia ASEAN, iha komitmentu atu apoiu Timor-Leste nia roteiru, liuliu iha kapasitasaun institusional hodi prepara rekursu umanus Timor-Leste nian hodi bele hakat ba sai nu'udar membru plenu.

Prezidente Indonézia kompromete atu aprofunda liután kooperasaun bilateral, liuliu dezenvolvimentu integradu iha zona fronteira ho Timor Osidentál. Indonézia mós preparadu ba esbosu akordu bilateral investimentu nian hodi dudu ekonomia Timor-Leste ba oin hanesan nasaun membru ASEAN nian.

Nune'e, Xefe Governu Timor-Leste agradese ba konvite espesiál hosi Prezidente Jokowi hodi partisipa iha simiera ASEAN nian no ba apoiu inkondisional Indonézia nian hahú kedas hosi 2021 relasiona ho Timor-Leste nia adezaun ba ASEAN no kompromisu ba apoiu kapasitasaun institusional ne'ebé hato'o hosi prezidente Indonézia.

Fonte: Mídia Gabinete do Primeiro-Ministro (GPM)
Edukasaun
Profesór liu Rihun Sanulu sei Hetan Direitu Subsídiu Transporte Dolar 25 Kada Fulan
Profesór liu rihun sanulu sei hetan direitu ba subsídiu transporte dolar 25 kada fulan hodi apoiu sira iha prosesu aprendizajen nian.
Dezenvolvimentu
Governu Husu JICA nia Apoiu Hodi Implementa Zona Komérsiu Livre no Parke Industriál
Governu liuhosi MCI husu ba JICA hodi fó asisténsia ba estudu viabilidade enkuadramentu legál kona-ba komérsiu livre no parke nasionál.
Edukasaun
ME La Hapara Profesór Kontratadu Na'in-1.449 Maibé Sei Esforsu Hodi Valoriza Bazeia ba DL Nu. 31/2023, 31 Maiu
ME esforsu hela atu rezolve iha tempu badak preokupasaun profesór kontratadu hamutuk na'in-1.449 tuir dekretu lei nu. 31/2023, 31 Maiu.
Edukasaun
Estudante Hamutuk Rihun 57 Sei Tuir Ezame Nasionál Iha Fulan Outubru 2023
Estudante hosi ensinu báziku to'o ensinu sekundáriu tékniku vokasionál hamutuk rihun 57 sei tuir ezame nasionál iha loron 16 fulan Outubru tinan 2023.
Dezenvolvimentu
Governu Husu JICA nia Apoiu Hodi Implementa Zona Komérsiu Livre no Parke Industriál
Governu liuhosi MCI husu ba JICA hodi fó asisténsia ba estudu viabilidade enkuadramentu legál kona-ba komérsiu livre no parke nasionál.
Edukasaun
Estudante Hamutuk Rihun 57 Sei Tuir Ezame Nasionál Iha Fulan Outubru 2023
Estudante hosi ensinu báziku to'o ensinu sekundáriu tékniku vokasionál hamutuk rihun 57 sei tuir ezame nasionál iha loron 16 fulan Outubru tinan 2023.
Agrikultura
Filipina Hakarak Hasa'e Produsaun Agríkola Iha Timor-Leste Liuhosi Nia Produtu Adubu Orgánika “Amo”
Filipina hakarak hasa'e produsaun agríkola no fó benefísiu ba agrikultór sira iha Timor-Leste liuhosi nia produtu adubu orgánika ho naran "Amo".
Edukasaun
ME La Hapara Profesór Kontratadu Na'in-1.449 Maibé Sei Esforsu Hodi Valoriza Bazeia ba DL Nu. 31/2023, 31 Maiu
ME esforsu hela atu rezolve iha tempu badak preokupasaun profesór kontratadu hamutuk na'in-1.449 tuir dekretu lei nu. 31/2023, 31 Maiu.
Dezenvolvimentu
Governu Austrália no Timor-Leste Sei Kontinua Diskute Projetu Greater Sunrise iha Tinan 2024
Governu Austrália iha kompromisu hodi apoia Timor-Leste atu dezenvolve projetu Greater Sunrise.
Polítika
SEFOPE Realiza Teste Abilidade iha Área Fábrika ba Joven Na'in-490
SEFOPE realiza teste abilidade iha área fábrika ba joven hamutuk na'in-490 ne'ebé pasa tiha ona ezame lian Korea.
Agrikultura
Governu Xina Planeia Sei Fornese Mákina Agrikultura no Harii Sentru Prosesamentu Naan Iha Munisípiu Haat
Governu Xina Planeia sei fornese mákina agrikultura no harii sentru prosesamentu naan iha munisípiu Manatutu, Manufahi, Ainaru no Kovalima.
Desportu
Atleta Timoroan Na'in-58 Sei Partisipa iha ASIAN Games ba Dala-19 iha Hangzhou Xina
Atleta Timoroan hamutuk na'in-58 kompostu hosi mane na'in-34 no feto-24 sei reprezenta Timor-Leste hodi partisipa iha ASIAN games ba dala-19 iha Hangzhou Xina.
Polítika
SEEAS Husu Apoiu ba PLN Indonézia Hodi Kapasita EDTL Nia Tékniku Sira
SEEAS husu apoiu ba PLN Indonézia atu fó formasaun espesífiku iha área eletrisidade nian hodi fó kapasitasaun téknika ba funsionáriu EDTL sira.
Dezenvolvimentu
Empreza CCECC hosi Xina Prontu Dezenvolve Timor-Leste nia Setór Infraestrutura
Empreza Enjeñaria Konstrusaun Sívil hosi Xina (CCECC, sigla inglés) prontu apoia Timor-Leste hodi dezenvolve setór infraestrutura.
Sosiál
INDDICA Sei Koopera ho Prezidénsia Repúblika Hodi Fó Advokásia ba Problema Traballu Infantíl Iha Timor-Leste
INDDICA sei koopera ho Prezidénsia Repúblika hodi fó advokásia ba problema traballu infantíl iha Timor-Leste, liuliu haree ba labarik kiik sira ne'ebé mak fa'an sasán iha estrada ibun no merkadu sira.
Polítika
SEF Kompromete hodi Kria Kondisaun Di'ak ba Guarda Floresta Sira
SEF sei kria kondisaun ne'ebé di'ak ba guarda floresta sira hodi sira bele hala'o sira-nia responsabilidade ho didi'ak.